Cà phê vợt – nghệ thuật thưởng thức cà phê đầy hoài cổ

Thế giới cà phê đa dạng và phong phú đã hình thành nên không ít những loại cà phê, kiểu cách pha cà phê, không gian bán cà phê hay phong cách thưởng thức cà phê độc đáo. Mỗi một loại đều mang trong mình nét đặc trưng riêng, dù chung quy lại nó đều được gọi tên là cà phê và chiết xuất từ cà phê mà ra. 

Nếu như đã hiểu được phần nào về những ly cà phê phin đưa con người ta về với trải nghiệm thảnh thơi, nhàn rỗi. Những giọt cà phê chậm rãi, từ từ, nối đuôi nhau chảy xuống ly. Thì hôm nay, hãy để tôi đưa các bạn trở về với miền ký ức xa xôi của Cà Phê Vợt. Với những con người Sài Gòn, những con hẻm, con phố hoa lệ nhưng không kém phần cổ kính.

Nhắc đến cà phê vợt không phải ai cũng biết đến loại cà phê này nhất là các bạn trẻ hiện nay. Bởi nó quen thuộc với những người đứng đuổi, những người Sài Thành xưa. Trong ngày miền Bắc trở mình sang đông lạnh giá này, Sài Gòn cũng đón không khí mát lành hơn chút ít. Người ta thích cảm giác được ngồi bên bếp lửa hồng ấm áp tại các quán cà phê vỉa hè để thưởng thức những ly cà phê vợt thơm ngon. Chiêm ngưỡng những thao tác pha cà phê tỉ mỉ, cầu kỳ và vô cùng kiên nhẫn của người pha chế, thật là ấm áp và kỳ diệu vô cùng. 

NÉT ĐỘC ĐÁO CỦA CÀ PHÊ VỢT

Nguồn gốc của cà phê vợt bắt nguồn từ Trung Hoa sau đó theo chân người du nhập vào các vùng lãnh thổ trên thế giới trong đó có Việt Nam. Nhắc đến cà phê vợt ở nước ta có lẽ Sài Gòn là mảnh đất nuôi nấng, phát triển và gìn giữ nó cho đến tận bây giờ. 

Cà phê vợt xuất hiện tại Sài Gòn từ những năm 1950. Có thể nói rằng, đây là một trong những loại cà phê nổi tiếng, được xem như nét văn hóa đặc trưng của người Sài Gòn. Cái tên cà phê vợt xuất phát từ cách pha chế của loại thức uống này. Chúng được pha bằng những chiếc vợt làm từ vải mịn, dài và các lỗ lọc khít. Ngày xưa ở tiệm cà phê, cứ sáng sớm người ta lại đỏ lửa nấu nước pha cà phê. Hình ảnh phổ biến nhất của cà phê vợt lại là cái siêu đất, loại siêu nấu thuốc bắc và cái vợt bằng vải dài lòng lòng như những chiếc tất.

Có lẽ nhiều người không thể quên nổi hương vị của cà phê vợt, cái hương vị đậm đà, vừa thơm mùi cà phê nguyên chất lại vừa có hậu ngọt đan xen với một chút vị béo. Cà phê vợt cũng là cội nguồn của món bạc xỉu thơm ngon lạ lẫm ngày đó. Cách thưởng cà phê của Người Sài Gòn cũng độc đáo, họ thường thưởng thức cà phê vợt một cách chậm rãi, từ tốn và trông thật thảnh thơi. Ngồi nhâm nhi ly cà phê buôn đô ba câu tán gẫu, những câu chuyện thường nhật trong cuộc sống. Hay ngồi đọc một vài tờ báo ngẫm nghĩ về chuyện đời. Khách hàng của cà phê vợt là những người lớn tuổi hay những bác xe ôm vào sáng sớm. Ban trưa là thời gian của dân công sở, văn phòng. Còn buổi tối đón chào những vị khách trẻ tuổi là các cô cậu sinh viên tụ tập đàn hát la cà quán xá. Thế mới thấy, cho dù là trầm lắng hay nhộn nhịp cà phê vẫn cứ thế chiều được tâm trạng của bao người. Rảnh rỗi cũng cà phê, vui cũng đi cà phê, buồn cũng tìm đến cà phê. Nó mê đắm lòng người đến mức ai có dịp dậy sớm đi trong buổi tinh mơ ngang qua các tiệm nước hay quán cà phê đều ngước mặt lên mà hít lấy hít để hương thơm cà phê ngào ngạt. Hương cà phê hoà quyện vào không gian tỏa ra những góc phố xá thật trong trẻo và êm đềm.

CÁCH NGƯỜI TA TẠO NÊN LY CÀ PHÊ VỢT

Cái hương thơm đậm đà tan chảy, thấm đẫm vào lưỡi, lan tỏa ra khoang miệng, rồi đọng lại ở cuống họng ấy được tạo ra bằng cách. Người bán cà phê dùng nước sôi để làm sạch vợt rồi cho loại cà phê xay nhuyễn vào đó. Cái vợt chứa cà phê được cầm để trên miệng siêu trước khi chế nước sôi vào. Nói đến cà phê vợt mà không nhắc đến cái nghề rót cà phê của các tay pha chế thì thật thiếu sót lớn. Hình ảnh đưa siêu cà phê lên cao rồi để cho dòng cà phê chảy ra từ vòi siêu làm tràn miệng ly cà phê đọng lại trong cái đĩa. Lúc ấy nhìn mà chỉ muốn thốt lên rằng sao khéo quá bởi sự tràn chút xíu ấy là một hành động cố ý để dư cà phê cho khách. Tạo thành một phong cách thưởng cà phê có phần độc đáo là kề môi lên cái đĩa vừa thổi vừa húp ngụm cà phê nóng hổi. Nét phong cách này chỉ có ở cà phê vợt bởi lúc ấy cà phê còn nóng hổi, khi đưa mặt lên sẽ cảm nhận được tất cả những hương thơm tinh túy nhất.

Tôi đã đừng nghe người ta kể rằng, trước đây, ở các quán bán cà phê vợt còn có kiểu cà phê bơ, tức là cà phê được chấm thêm chút xíu bơ càng làm cho cà phê vợt ra cái vẻ Tây hơn. Có người còn trêu nhau rằng: “Gì thì gì, đi đâu xa về cứ phải làm ly cà phê bơ, cái mùi cà phê bơ nó nhắc mình kiểu gì thì mình cũng là người đô thị, dân Sài Gòn”.

Hay ở các tiệm cà phê của người Hoa còn có kiểu uống cà phê vợt chấm giò quẩy hoặc bánh tiêu. Cách dùng cà phê kiểu này có lẽ hợp với những người lớn tuổi, người dân hưu trí họ có thể thay thế cho phần ăn điểm tâm sáng. Người ta đã miêu tả rằng thật là ngon lành biết bao khi cầm nguyên cả cái bánh giò quẩy chấm vào ly cà phê hoặc ngắt từng miếng bánh nhỏ rồi dùng muỗng vớt chung với cà phê lên nhâm nhi.

CÁC BƯỚC PHA LY CÀ PHÊ VỢT NGON NHẤT

Các nguyên liệu cần:

• Cà phê bột
• Nước sôi
• Đường hoặc sữa nếu bạn thích
• Một chiếc vợt bằng vải dài khoảng 20cm
• Một chiếc ấm đất(nên sử dụng ấm đất với cà phê vợt để hương vị được giữ trọn vẹn)
• Một chiếc thìa bằng gỗ
• Ly đựng cà phê sau khi chiết xuất xong

Các bước tiến hành:

1. Bước 1: Trước tiên, bạn cần nhúng chiếc vợt vải vào nước đun sôi điều này làm cho các sợi vải được mềm, làm sạch tiêu diệt vi khuẩn triệt để trên vợt vải,đồng thời sẽ cho ra ly cà phê thơm ngon hơn.
2. Bước 2: Đun sôi một ấm nước, hãy đảm bảo rằng nước dùng để pha cà phê vợt nhiệt độ khoảng 95 độ C. Nên khi sử dụng xong đặt ấm trên bếp để giữ nhiệt.
3. Bước 3: Cho một lượng cà phê vừa đủ vào vợt để tiến hành pha chế. Sau đó, bạn đặt vợt cà phê vào chiếc ấm đất và đổ từ từ nước sôi vào. Sau đó dùng thìa gỗ khuấy nhẹ nhàng để cà phê được ngấm nước hơn. Sau khi đợi cho nước cà phê chảy hết xuống ấm đất thì bỏ vợt ra.
4. Bước 4: Sử dụng chính phần nước cà phê đã thu được ở bước 3 đổ vào vợt cà phê và tiếp tục khuấy nhẹ nhàng để thu được nước cà phê lần thứ 2.
5. Bước 5: Cho nước cà phê thu được ở bước 4 vào ly. bạn có thể thưởng thức cùng đường hay sữa hoặc có thể dùng cà phê nguyên chất tùy vào sở thích cũng như khẩu vị của mình. 

NHỮNG LƯU Ý KHI THỰC HIỆN PHA CHẾ VÀ THƯỞNG THỨC CÀ PHÊ VỢT

Trong tất cả các phương thức pha chế, điều quan trọng nhất là bạn phải lựa chọn được loại cà phê thơm ngon và đảm bảo chất lượng tốt. Có vậy ly cà phê của bạn mới thơm ngon và hoàn hảo. Bạn có thể mua cà phê hạt về rang xay được thì càng tốt, bở nó sẽ góp phần giữ được trọn vẹn hương vị của cà phê hơn.

Tiếp đó, bạn phải đảm bảo rằng loại nước bạn sử dụng để pha cà phê là nước sạch, trong, không mùi vị. Trước-trong-sau quá trình pha chế phải đảm bảo rằng dụng cụ pha chế luôn luôn sạch sẽ. Tuyệt đối, không nên giặt vợt bằng xà phòng vì nó sẽ lấy mất đi hương vị thơm ngon vốn có của cà phê.

Thưởng thức với sữa tươi để cảm nhận được hương vị có chút ngọt ngào, dịu nhẹ lại vẫn xen lẫn vị đắng của cà phê. Hoặc bạn có thể cho thêm chút đường và dùng nguyên chất nếu như bạn là người mê vị đắng nhẹ. Hay có thể chế biến thành bạc xỉu để thưởng thức với vị khác biệt hơn. Còn nếu như yêu thích sự nguyên chất và mộc của cà phê hãy kêu cho mình một ly cà phê không đường, không sữa, không thêm bớt bất cứ một gia vị nào và thưởng thức.

Ngày nay, cùng với sự phát triển của xã hội, cà phê cũng dần thay đổi theo. Từ cách thức phương pháp, cho đến địa điểm bán hàng. Còn đâu những tiệm cà phê bé nhỏ nơi góc phố xưa, không wifi, không điện thoại, cũng không máy lạnh. Người ta đi uống cà phê để cùng nhau tâm sự những điều vui buồn trong cuộc sống, để gột sạch nỗi lòng mình. Những chiếc máy pha cà phê tự động đã làm cho những con người ham học hỏi chẳng được chứng kiến sự tỉ mỉ, khéo léo của những nghệ nhân cà phê đường phố năm nào nữa rồi. 

Tuy nhiên, mặc dù ít đi nhưng không phải cà phê vợt đã mất hẳn. Bởi đâu đó trên những con phố Sài Thành vẫn thấp thoáng hình ảnh của tiệm cà phê vợt. Nơi đây đưa con người ta tìm lại những hoài niệm xa xôi, nhìn những cụ bà, cụ ông và người trung niên người Việt lẫn người Hoa ngồi im lặng thưởng thức từng ngụm cà phê vợt. Tôi mới cảm nhận rõ ràng rằng mặc dù sự thay đổi không gian bán cà phê, hay thay đổi cách thức pha cà phê không có nghĩa cà phê vợt đã bị quên lãng. Mong rằng, cà phê vợt mãi mãi được giữ gìn và phát huy để giữa cuộc sống xô bồ người ta sẽ một lần tìm về chốn bình yên mà ngồi cùng nhau đôi ba lời tâm sự bên những ly cà phê vợt thơm ngon hoài cổ vô cùng.